معدن (Mine)ذخيره معدني است که بهره‏برداري از آن مقرون به صرفه باشد.

اکتشاف (Exploration)تجسس اداري به منظور يافتن کانسار است که شامل عملياتي از جمله موارد زير مي‏باشد:
1- آثاريابي و نمونه‏برداري و آزمايشات کمي و کيفي.
2- بررسي‌هاي زمين شناسي ژئوفيزيکي و ژئوشيميايي و مانند آن‌ها و انجام اموري که براي اين گونه بررسي‏ها لازم باشد.
3- حفاري روباز و زيرزميني.
4- تعيين شکل و کيفيت و کميت ذخيره معدني و تهيه نقشه‏هاي مربوطه.

کانه آرايي (Ore Dressing)عبارت است از کليه عمليات فيزيکي شيميايي و يا فيزيکوشيميايي که به‏منظور جدا کردن قسمتي از مواد باطله از کانه و يا تفکيک کانه‏ها از يکديگر انجام مي‏گيرد.

پروانه اکتشافمجوزي است که براي انجام عمليات اکتشافي مواد معدني در محدوده مشخص از سوي وزارت معادن و فلزات صادر مي‏شود.

گواهي کشف
تأييديه‏اي که توسط وزارت معادن و فلزات پس از اتمام عمليات اکتشافي و کشف کانه به نام دارنده پروانه اکتشاف صادر مي‏شود.

بهره‏برداريمجموعه عملياتي است که به منظور استخراج و کانه آرايي و به دست آوردن مواد معدني قابل فروش انجام مي‏گيرد.

بهره‏بردارشخص حقيقي يا حقوقي اعم از دولتي تعاوني و خصوصي است که داراي پروانه بهره‏برداري از وزارت معادن و فلزات باشد.

استخراج ( Exploitation)مجموعه عملياتي است که به منظور جدا کردن کانه از کانسار و انتقال آن به محل انباشت مواد انجام مي‏گيرد.

اجازه برداشتمجوزي است که از سوي وزارت معادن و فلزات براي تأمين مصالح ساختماني مورد نياز طرح‌هاي عمراني و برداشت واريزه‏ها(مواد قابل استفاده معدني تجمع يافته در مكاني خاص) و ذخاير محدود و جزئي و نيز عمليات آزمايشگاهي صادر مي‏شود.

حقوق دولتي
عبارت است از درآمد دولت ناشي از استخراج بهره‏برداري و برداشت هر واحد از ماده يا مواد معدني.

فرآوريشامل کليه عملياتي است که بر روي مواد خام معدني يا کانه آرايي شده آن‌ها انجام و در نتيجه موجب توليد مواد اوليه صنعتي مي‏شود.

محل انباشت مواد
محلي است خارج از کارگاههاي استخراج و تونلها و چاهها که مواد استخراج شده در آنجا انباشته مي‏شود.

مواد باطلهعبارت است از موادي که در نتيجه استخراج يا کانه آرايي از کانه جدا مي‏گردد.

شن و ماسه معمولي
شن و ماسه‏اي که حاوي کاني‏هاي با ارزش نبوده و يا تفکيک آن‌ها مقرون به صرفه نباشد و عمدتاً در کارهاي ساختماني راه‏سازي بتن ريزي و نظاير آن استفاده مي‏گردد.

خاک رس معموليخاکي است که براي ساختن خشت و آجر معمولي (غيرنسوز) به کار مي‏رود و نيز در عمليات ساختماني و راه‏سازي و کشاورزي از آن استفاده مي‏شود.

خاک صنعتيخاکي است که به علت داشتن خواص فيزيکي و شيميايي خاص مصارف صنعتي مختلف دارد.

 سنگ لاشه و ساختماني
سنگهاي مختلف موجود در طبيعت که حاوي کانه قابل تفکيک در شرايط کنوني نبوده و عمل آوري آن رايج و معمول و يا مقرون به صرفه نباشد و بنا به تشخيص وزارت معادن و فلزات سنگ تزئيني نيست و عموماً در پي يا ديوارچيني ساختمانها راه‏سازي و ديواره‏سازي و امور نظير آن به کار مي‏رود.

منبع :

1-كتاب زمين شناسي اقتصادي دكتر كريم پور 

2-ايسنا